Het dubbele

Hij zat, met z’n pet ietwat te ver achter op z’n hoofd, zichtbaar blij te zijn naast me in de auto. Op weg naar het Groninger Hoogeland, op zoek naar de boerenbedrijven waar hij had gewerkt; ieder jaar weer een andere werkgever, een andere boer, nagenoeg heel z’n leven, meteen na de lagere school. Geen gedonder! Boerenarbeider! Mager pensioentje, of misschien wel helemaal géén pensioen. Hij kon feilloos, op het moment dat we er langsreden, zowel de namen van al die boeren opnoemen, alswel van de boerderijen – die hadden soms ook een naam. Pet van opwinding steeds verder achterover. Plekken bij Uithuizen, Garsthuizen, Zijldijk; waar waren we niet, waar had hij niet gewerkt?!

Terug naar huis. We dronken koffie en hij bood me zowat iedere 5 minuten opnieuw een sigaartje aan: “Sigaar jòng?!” Hij ging daar mee door tot de doos leeg was. Ik bleef maar verzamelen. Lachwekkend, maar vooral ook om te huilen – Alzheimer…..

Aflopende waardigheid

De onbereikbare oude vrouw met haar pop onophoudelijk in haar stoel heen en weer wiegend, soms mèt soms zònder woorden of geluiden. Een herkenbaar beeld, zoals dat zich uiteindelijk bij de ziekte van Alzheimer kan openbaren. Dementie.

Ik heb ooit verhaal gedaan van een toneelstuk over voortschrijdende dementie. Een spel met woorden dat af en toe welhaast de prille vorm van ballet aannam. Dat je over deze ziekte, de ziekte van de ‘fade out’, daadwerkelijk beeldend met dans kan verhalen, zonder woorden dus, heeft Dansgroep Heartbeat van Anna de Kuyer bewezen. Afgelopen zondagmiddag werd er door deze groep een voorstelling gegeven in het Bernleftheater te Helwerd (ietsjes ten zuiden van Usquert). Duidelijk zichtbaar door het hele stuk heen werd dmv ‘koorddansen’ de wankelheid van een Alzheimerpatient indringend neergezet. Ook steeds maar weer zag je een houvast zoeken in een obsessie van oneindig herhalen van mimische handelingen, zoals het handen wassen, als een perpetuum mobile.

Het dansstuk met de veelzeggende titel ‘Verbinding-Verbroken‘ is ontstaan mede naar aanleiding van een ‘interview’ van De Kuyer met een haar dierbare, die behept is met deze ziekte:

‘De vertwijfeling over wie nu op de verkeerde plek is; zij of de wereld.’

‘Koorddansend door het leven; een steeds wankeler evenwicht.’

‘Herhalend gedrag versus veiligheid zoeken.’ (Veiligheid zoeken is het (werkelijke) gevoel, herhalend gedrag is het beeld er tegenover).

‘Eindeloos zoeken naar een jas die niet meer herkend wordt.’

‘Wachten tot de klok de tijd aan geeft voor – waarvoor?’

‘Contact proberen te maken via de zintuigen.’

‘Vallen en opstaan en vallen en opstaan.’

‘Alleen achterblijven.’