Er is in ieder geval één terrein waar een overheid nooit mag vertoeven. Dat is het geweten, het geweten van het, per definitie soevereine, individu. Vrijheid van geweten dus. En wanneer men met dat vrije geweten een beslissing neemt, dient zo’n beslissing ook onvoorwaardelijk uitgevoerd te kunnen worden, als het tenminste gaat over zaken die je eigen lichaam betreffen, maar ook over wilsonbekwamen moet er door naasten een ‘ongestoorde’ gewetensvolle beslissing kunnen worden genomen. Neem nu een onderwerp als euthanasie. Altijd een heikele kwestie, juist omdat derden zich er ongevraagd mee bemoeien. Derden die willen inbreken in het geweten van de vrije mens. Kàn niet en màg niet! Euthanasie is natuurlijk geen gemakkelijke zaak, je doet dat niet na ampel overwegen. Meestal zullen daar ook gevraagde raadgevers aan te pas komen. Wanneer je een uitgesproken tegenstander van euthanasie bent om wat voor reden dan ook, meestal zullen dat godsdienstig-ethische redenen zijn, dan zij dat zo, maar je kan anderen niet opleggen hoe je geweten dient te zijn: Ben je voorstander, dan moet de mogelijkheid daar zijn, ben je tegenstander, zie je ervan af, sterker nog, dènk je er niet eens aan, zo simpel is dat. Geen overheid en dus geen strafrecht! We kunnen hooguit met elkaar afspreken dat er altijd getuigen bij aanwezig dienen te zijn en een arts ter begeleiding. Maar het soevereine gewetensprincipe blijft onaangetast. Voor opzettelijke abortus precies hetzelfde (ondanks het feit dat, zo is wel gebleken, vrouwen er later nogal eens spijt van krijgen), zelfs al zou er in beide gevallen niet eens sprake zijn van (sociaal-) medische noodzakelijkheid! Jawel, zover wil ik gaan!
Er bestaat ook nog een twééde terrein waar een overheid zich niet mag begeven. Dat is het inhoudelijke terrein van kunsten en wetenschappen. Vrije onafhankelijke wetenschappers en kunstenaars moeten te allen tijde ongestoord hun gang kunnen gaan, met als hoofdoel niets anders dan de pure bevrediging van de alsmaar lonkende nieuwsgierigheid van de spelende mens (homo ludens), en dus zonder directe maatschappelijke en of economische gerichtheid. Kort gezegd: het bedrijven der ongestoorde romantiek. Daar mag nooit ingebroken worden, en een geciviliseerde maatschappij dient die romantiek te beschermen èn te financieren! Jawel, ook wanneer het gaat over zo een gevoelig onderwerp als onderzoek aan stamcellen van foetussen verkregen bij ivf-experimenten (kunstmatige bevruchting), zolang er maar toestemming is van de direct betrokkenen -vrouwen in kwestie dus, die daarbij op integere wijze zijn benaderd en de gelegenheid hebben gehad geheel soeverein te beslissen. Tevens mag een kunstenaar (beeldend kunstenaar, schrijver, danser, musicus etc.) met betrekking tot z’n inhoudelijk werk nooit enig voorschrift opgelegd krijgen. Kunstonderdrukking zag je bijvoorbeeld in nazi-Duitsland. Ook geen bepalende verordening als het gaat om tentoonstellingen waar geprepareerde lijken worden getoond, zolang er maar overleg is geweest met de mensen die hun lichaam na hun dood in alle vrijheid wilden afstaan aan wetenschap en of kunst. Een overheid staat hier volkomen buiten!! De spelende mens hiertoe met de nodige middelen in de gelegenheid te stellen is een zaak van algemeen belang in onze evolutionair menselijke ontwikkeling naast een sociale ontwikkeling. En die middelen dienen dan ook door de ‘algemeenheid’ (lees: neutrale overheid) opgebracht te worden.
Voor de duidelijkheid: Wetenschappers in dienst van commerciële bedrijven, of kunstenaars die ingehuurd worden als bijv. reclametekenaar, vallen onder een andere categorie, die van de homo economicus.
De spelende mens bezig met de romantiek der wetenschap.
Weblog Dré Oudman Appingedam 
Ik ga er vanuit dat als een mens een beslissig neemt gebaseerd op betrouwbare informatie, eigen analyse, geweten enzovoorts, hij/zij dit vooral moet doen, en een ander er dan ook niets mee te maken heeft.
Er is echter vaak een probleem met de betrouwbaarheid en objectiviteit van informatie.
Bijvoorbeeld euthanasie. Hoe staat het met de kennis van de individu betreffende zijn/haar toekomst? Iemand in een terminale fase, dat is iets anders dan iemand met een zware depressie. En op het moment van depressie, kan er betwijfeld worden dat er spake is van complete vrije wil, danwel van volledige informatie die nodig is voor een vrije keuze. Verder – hoe interpreteert een optimist en een pessimist dezelfde informatie? Een hoop hangt ook af van de levensvreugde waar de omgeving ook een steentje aan bij kan dragen.
En welke informatiebronnen gebruiken we? Laten we discussie met andersdenkenden toe, met het risico dat we onze eigen mening moeten veranderen? Als we weten dat iemand later spijt kan krijgen, is dit dan een/geen reden om de persoon in kwestie van meer informatie proberen te voorzien? Vooral wanneer een beslissing niet teruggedraait kan worden.
En de rol van de overheid – de mogelijkheid creëren voor toegang tot informatie. Doch overheidsingrijpen betekent ook – het beschermen van de burger tegen indoctrinatie van verschillende kanten (kerk, school, vriendelijke medemensen (ook ambtenaren, maar ook buren) die de waarheid in pacht denken te hebben).
Ik ben het helemaal eens met het idee dat de overheid geen restricties op zou moeten leggen betreffende kunstuitingen. Echter, er is altijd een grijs gebied. Ik heb [in het openbaar] wel eens reclame van een museum gezien waar ik misselijk van werd.
Hoe moet kunst, wetenschap en wat dan ook gestimuleerd worden? Wie moet toegang tot subsidiegelden krijgen? Wie betaalt? En wie heeft er baat bij? En er blijft altijd een probleem van keuze.
Ge noemt de homo economicus, een oud psychologisch concept dat er van uitgaat dat elk mens zijn nut maximaliseert. Theoretisch gezien is de kunstenaar/wetenschapper die vrij is en niet voor het grootkapitaal werkt ook een homo economicus. Waarom doet hij/zij dat? Omdat hij/zij er nut van heeft dat te doen. Als deze persoon er geen plezier in zou hebben, of geld belangrijker zou vinden, zou hij/zij wel een andere bezigheid vinden.
Ander punt – in vele gevallen wordt het concept nut, waar veel op aangemerkt kan worden, met geld vereenzelvigd. En dan gaan individu en creativiteit verloren in een illusie van de ontwikkeling van de mens.
Groeten, en succes!
(Deze reactie is ingekort en bewerkt door de webloghouder).
LikeLike
Pingback: Hef Nederland op! | Weblog Dré Oudman Appingedam
Geschreven in 2007 zie ik. Ondertussen 2013 en nog steeds actueel. (Tuitjenhorn) Zal nog wel lang blijven. Zolang de “scheiding tussen kerk en staat” nog geen werkelijkheid is, denk ik. Goed “pamflet”, dré!
LikeLike