Winneweer

We waren aardige jongens (èn meisjes!) en altijd stonden we, wanneer de mondharmonicaclub er repetitie hield, door het raampje van het schaftlokaaltje van de houtfabriek te loeren. Die club bestond uit ongeveer een vijftiental mensen, en achteraan, zo’n beetje met hun nek tegen het bewuste raampje, zaten dan de basharmonicaspelers. Dat was een dolkomisch gezicht, want dan kon je tijdens het spelen de hoofden van die bassisten van links naar rechts of andersom schokkerig heen en weer zien bewegen, terwijl ze hun nogal brede basinstrument stil op z’n plek hielden. Ik heb zelf ook nog korte tijd van die club deel mogen uitmaken, niet als bassist natuurlijk, dàt begrijpt u ook wel, neen, op een gewóne mondharmonica. Ik had zo’n instrument al in m’n vroegste tijd leren bespelen…..

’s Morgens bij het wakkerworden hoorde je onmiddellijk weer het zachtgierende zoemen in de verte, want dat was, althans doordeweeks, al weer in alle vroegte begonnen. Het kwam altijd bij vlagen, afhankelijk van de wind; een prettig bedrijvig geluid, verwachtingsvol, dat afkomstig was van het kleine hijskraantje van de steenfabriek, dat de kleipramen leegde. Klei dat toen nog met boten, voortgeduwd of getrokken door een krachtige motorboot, werd aangevoerd over water. Als jongetjes mochten we wel eens met zo’n praam meevaren en dan was het feest…..

Het was nog in de tijd dat Winneweer, een miniem dorpje aan het aldaar sterk meanderend Damsterdiep, dankzij datzelfde diep beheerst werd door een hout- en steenfabriek. De meeste inwoners verdienden er hun brood. In de zeventigerjaren van de vorige eeuw werden beide fabrieken opgedoekt. Veel van de fabrieksgebouwen staan er nog, maar die hebben een andere functie gekregen. O.a. een autorecyclingbedrijf, een rommelmarkt en een loonbedrijf hebben zich er momenteel gevestigd. Ik heb er gewoond van m’n zesde tot m’n dertiende, een levensfase waarin het (sociale) decor van het toenmalige Winneweer een flink deel m’n vorming moet hebben medebepaald. Een uiterst plezierige tijd, waarin geen enkel gevaar bestond: Regelmatig rende ik over het Damsterdiep, niet zoals die bekende bijbelfiguur dat deed, maar over boomstammen, bestemd om ooit verzaagd te worden. Overal langs de kant van het diep lagen van die aaneengebonden boomstammen en vormden zo gigantische vlotten. Spelen op het water, aangemoedigd door de plaatselijke dorpsgekken, terwijl ik in het geheel niet kon zwemmen (dàt heb ik pas veel later, omtrent m’n vijfendertigste!, onder de knie gekregen). Dan was er de nieuwe weg (Groningen -Delfzijl) met viaduct waaraan nog volop gewerkt werd en waar je je, als de werkers naar huis waren, met lorriekarretjes over een rails op het met zand opgespoten talud in suizende vaart met de nodige roekeloosheid naar beneden kon laten rollen om een paar honderd meter verderop tot stilstand te komen. Ik zou het m’n eigen kinderen verboden hebben! Of verstoppertje spelen in de grote spaanderloodsen van de houtfabriek, waar bergen houtsnippers je uitnodigden er een ferme duik in te nemen. Dat je er in kon stikken….. nu ja….. daar stond je niet bij stil. Donderjagen bovenop hoog opgestapelde houten balken en of planken, die nog wel eens de neiging hadden om te vallen, echter nooit is er iets ernstigs gebeurd. Schaatsen over één nacht ijs, letterlijk, op het diep. We waren echte waaghalzen. Ik moet er nu niet meer aan dènken…..

Geregeld zit ik ’s zomers op een zondag of zoiets nog wel eens, samen met K, mijn reguliere begeleidster, op het terras van Café Winneweer om er te lunchen. Dan komen al die oude herinneringen weer bij me bovendrijven. Herinneringen waarmee ik kan orakelen, zo langzamerhand tot groot ongenoegen van K…..

Steenfabriek Winneweer nog in z’n glorietijd. De schoorsteenpijp is inmiddels opgeblazen. (foto: dré, ik denk zo rond 1974).

Zwart-wit luchtfoto van Winneweer met houtfabriek. (Zestiger jaren, naar ik vermoed): Een D.A.M. bus rijdt over de oude Rijksweg. Rechtsboven de pas aangelegde weg Groningen-Delfzijl met viaduct. Helemaal links, aan de rand precies in het midden, is nog net Café Winneweer te zien: Klik hier